Ambalaj Tasarımı | İşlevleri, Tasarım Süreci ve Marka ile İlişkisi

Ambalaj Tasarımı | İşlevleri, Amacı, Tasarım Süreci ve Marka ile İlişkisi

Ambalajın İşlevi

Üretilen ürünün; “çekirdek (öz) işlevi, fiziksel işlevi ve desteklenmiş işlevi” olmak üzere üç tür algılama boyutu/işlevi bulunmaktadır.

Çekirdek işlev, ürünün tüketiciye sunduğu temel faydayı içerir; ürünün alınma nedenini içeren, tüketicinin problemini çözen yönüdür. Örneğin; deterjanın çekirdek işlevi, giysileri temizlemektir.

Ürünün çekirdek işlevinden sonra, daha somut olan fiziksel işlev gelir. Ürün ambalajının ve dolayısıyla görünen yüzünün öne çıktığı bu işlev, çekirdek işlevle birleşerek ürünü oluşturur. Bu bölüm, ürünün görünümüyle ilgili ilk etkiyi gerçekleştirir.

Ambalaj; marka değeri, marka adı, marka özellikleri, tasarım gibi “pazarlama karması”nın temel bileşenlerini kapsar. Pazarlamacılar, ürünün çekirdek ve fiziksel işlevlerinin ardından, ürünü, alım sonrasında da destekleyerek, desteklenmiş işlevi sağlarlar.

“Desteklenmiş işlev; malın garantisi, dağıtım, servis hizmetleri vb. koşulları kapsamaktadır.”

Ambalajın İlk Ortaya Çıkma Nedeni

Ambalaj tasarımının ortaya çıkışının ilk nedeni şüphesiz “koruma” yani “saklama”dır. Ticaretin gelişmesiyle beraber ürünün farklı pazarlara “sevk” edilmesi zorunluluğu, ambalajın ürünü bir arada tutma, yani “sarma” özelliğini de ön plana çıkarmıştır. Satışa sunulan benzer ürünlerin birbirleriyle rekabet edebilmeleri için farklılıklarını tüketiciye aktarma zorunlulukları, ambalajın, farklılaşmayı ya da ayrışmayı sağlayan satışa yardımcı bir araç olduğunun altını çizmiştir. Elbette daha derine inerek ambalajın fiziksel yararlarına “depolama”, “kullanım kolaylığı sağlama”, “kantite (miktar, büyüklük)” vb. özellikler de eklenebilir.

Ambalaj Tasarımı İşlevlerinin “3S” Kuralı

Öte yandan, ambalaj tasarımının işlevlerini, akılda kalıcı olması açısından genel başlıklar altında maddeleyerek “3 S” kuralıyla özetlenmiştir: “Sarma, Saklama, Satma”. Bunlara “Sevk etme” ve “Sürdürülebilir olma” maddeleri de eklenebilir; günümüzde sürdürülebilirlik, üretimin her aşamasında dikkate alınmalıdır.

Ambalaj Tasarım Süreci, Amacı ve Marka ile İlişkisi

Ambalaj tasarımı, ürünü tanıtma, farkındalık yaratarak rafta ön plana çıkartma ve satış noktasında tüketiciye kendi reklamını yapma görevlerini üstlenmektedir. Ayrıca bilinirliliğinin sağlanması noktasında hayati rol oynamaktadır. Her ürün bir ambalaja ihtiyaç duyar ve bu ambalajın tasarımı ne kadar başarılı olursa, bir tüketicinin ürünü satın alma olasılığı da o oranda artmaktadır. Başka bir deyişle ambalajın tasarımı en az ürünün kendisi kadar önemlidir. Ayrıca satış rakamlarının arttırılmasında kültürel eğilimler ve tüketici davranışlarının etkisiyle sadık müşterilerin yaratılmasında etkin bir faktördür.

Tüketiciler satın alma kararını çoğunlukla market raflarının önünde almaktadırlar. Önemli olan nokta, ambalajın tüketici beklentilerini karşılayabilmesi ve belirli bir ürünün satın alma kararı verilirken tüketiciyi etki altına alabilmesidir. Bu nedenle, tüketici beklentilerinin anlaşılması ambalaj tasarımının şekillenmesinde önemli rol oynamaktadır. Dolayısıyla ambalaj, ürünün korunmasının yanı sıra aynı zamanda etkili bir pazarlama ve tanıtım aracı olarak da kullanılmaktadır.

Bir ürünün ambalaj tasarımı, içerisindeki ürünle birlikte tüketiciye sunulan deneyim ve tecrübenin bir bileşeni olduğu söylenebilir.

Marka, bir ürün veya ürün grubunu diğerlerinden ayıran ismidir. Bir markanın renkten tipografiye tüm görsel elemanları marka kimliğini oluşturur ve farklılaşmasını sağlar. Bilinir bir marka olabilmek, reklam ve tanıtım için bir bütçe gerektirmektedir. Ancak marka kimliği bir kez doğru biçimde oluşturulduktan sonra büyür ve uzun bir raf ömrüne sahip olabilir. Tüketici bakış açısından ambalaj tasarımı, markanın görsel kimliğini temsil etmektedir. Bu noktada ambalaj tasarımının satış noktasında lokomotif görevi gördüğü söylenebilir. Ambalaj tasarımı markanın her yerde hatırlanmasını ve bilinirliğinin arttırılmasını sağlamaktadır. Bir ürünün ambalajı yeni bir müşterinin markayla ilk temas noktasıdır ve ambalaj tasarımı tüketicilerin markayı algılama biçimlerini derinden etkiler. Bu yüzden marka ve ambalaj birbirinden ayrı düşünülemez ve her zaman bir bütün olarak ele alınmalıdır.

Bu nedenle ambalajın tasarımı, tüketicilerin daha önce hiç duymadıkları yeni bir ürünü denemelerini sağlayacak kadar teşvik edici, akılda kalıcı ve ilgi çekici olmalıdır. Piyasa araştırmaları sonuçlarının değerlendirilip doğru stratejiler ile oluşturulan bir marka ve ambalaj tasarımı sadık tüketicilerin oluşturulmasını sağlamaktadır. Bu marka sadakati olarak da adlandırılabilir ve marka için bağlılık önemli bir noktadır. Sadakat, tüketicilerin alternatifler arasında genişletilmiş bir bilgi araştırması yapmasına daha az neden olur, çünkü sadakate dayalı satın alma kararları alışkanlık haline gelebilmektedir.