Hidrofobi Nedir ? | Hidrofobik Madde ve Hidrofobik Etkileşim

Hidrofobi Nedir ? | Hidrofobik Madde ve Hidrofobik Etkileşim

Hidrofobi Nedir ? | İnsanlarda Hidrofobi

Hidrofobi kelimesi, Antik Yunanca’da bulunan ‘hidros (su)’ ve ‘fobos (korku)’ kelimelerinin bir araya gelmesiyle türemiş bir sözcüktür. Hidrofobi kabaca ‘sudan korkmak’ anlamına gelir.

Hidrofobiye sahip olan insanlar sudan korkar ve sudan kaçınma eğilimlerinde bulunurlar. Yüzmek, banyo yapmak gibi eylemlerden korkar ve kaçınırlar, hatta su içmek bile onlara korkunç gelir.

Şimdi asıl meselemize dönelim…

Kimyada Hidrofobi ve Hidrofobik Maddeler

Kimyada hidrofobi, tanım olarak yine yukarıda yaptığımız açıklamada ki anlamları taşır. Aynı zamanda suda çözünmeyen anlamına da gelir. Hidrofobi, bir molekülün sudan korkması ve doğal olarak sudan kaçınması olayıdır. Bu moleküller genellikle apolar moleküllerdir ve termodinamik olarak diğer moleküllere göre daha kararlı yapıdadırlar. Su yüzeyinde bulunan hidrofobik moleküller suya tutunmaz, dağılmaz ve de ıslanmazlar.

Temas açısı 90° üzerinde olan yüzeyler hidrofobik yüzeylerdir ve bu yüzeylerde su dağılma hali göstermez ve kümelenir. Hidrofobik yüzeylerde su yayılmadan kümelendiği için su bu yüzeyde damlacık halinde durur. Hidrofobik bir yüzeyde bulunan su halihazırda yüksek olan temas açısını korur ve bundan dolayı su yüzeyinde bulunan hidrofobik moleküller ıslanamaz ve hidrofobik yüzeyin üzerinde bulunan su da bu molekülleri ıslatamaz. Hidrofobik moleküllerin arasına su giremez, su bu molekülleri ıslatamaz. Fakat bazı hidrofobik moleküllerin çok az miktarda da olsa ıslandığının gözlemlenmesi yapılabilir.

Hidrofobik madde, suyu sevmeyen dolayısıyla suyu tutmayan ve dışarıya yansıtan maddelerdir. Kısacası bir hidrofobiye sahip bir birey gibi sudan kaçınma eğilimi gösteren maddelere hidrofobik maddeler denir. Bu maddelerin aralarından su sızmaz… :)))

Bütün hidrokarbonlar için hidrofobik maddelerdir diyebiliriz çünkü hidrokarbonların hepsi hidrofobik yapıdadırlar. Hidrofobik maddelerin molekülleri kutupsuz olmaya eğilimindedirler ve bundan dolayı suda çözünemezler.

Hidrofobik yüzeyler ve giysiler insanlar tarafından üretiliyor, günlük hayatta bunun birçok örneği var: Otomobil camlarına sıkılan yağmur tutmayan spray, mum, deodorant, yağ ve tarçın… Yağ ile suyun karışmama durumu gibi tarçında suyla karışmaz o da hidrofobiktir.

Ama en büyük ve en güzel örnekleri doğadan alabiliriz. Karahindiba ve lotus çiçeği gibi daha birçok bitki ve ağaç çeşitleri hidrofobiktirler ve yapraklarında suyu damla damla tutarlar.

Hidrofobik Etkileşim

Hidrofobik maddeler hidrojen bağı oluşturamadıkları için bu maddeleri su iterek kendisiyle bağ kurar. İşte bu olaya hidrofobik etkileşim (hidrofobik etki) denir.

Suya yağ gibi apolar bir madde eklediğimizde, maddenin molekülleri yayılmak yerine kendi aralarında bir araya gelirler. Yani su ve yağ birbirlerine karışmadan her ikisi de kendi içlerinde kümelenirler. Yine bu da demektir ki; hidrofobikler suyla teması olabildiğince minimum seviyede tutarlar.

Hidrofobik etkileşim biyolojik yapılar açısından önem taşır. Hidrofonik etki, protein ve protein (protein-protein) etkileşimlerinden, nükleik asit yapılarından, protein katlanmasından ve bir de lipit çift katmanlı membranların oluşumundan sorumludur.

Peki, hidrojen bağı kuramayan bütün moleküller hidrofobik midir?